Sąsiadująca Polska znajduje się w centrum prawdopodobnego ostatniego występu Angeli Merkel na scenie europejskiej. Czy możliwe jest porozumienie w delikatnej kwestii praworządności? Szef polskiego rządu początkowo trzyma się swojej linii.

Szczyt UE w Brukseli nie rozwiązał zaciekłego sporu o praworządność w Polsce. Debata między 27 szefami państw i rządów jest krokiem, który powinien pomóc na drodze do rozwiązania, powiedziały w czwartek wieczorem kręgi UE. To wymaga dialogu politycznego.

Przynajmniej debata była oczywiście bardziej cywilizowana, niż początkowo oczekiwało wielu. Obrady przebiegały w pogodnej atmosferze i były okazją do lepszego zrozumienia różnych punktów widzenia. Przewodniczący Rady UE Charles Michel podziękował szefom państw i rządów za ich konstruktywne podejście.

Podczas szczytu nie udało się również wypracować wspólnej linii, czy i jak długo, a jeśli tak, to jak długo, zmierzyć się z wysokimi cenami energii. Szefowie państw i rządów zmagali się z tym godzinami – ale ostatecznie nie było prawie żadnych konkretnych rezultatów. Kanclerz Angela Merkel i spółka zgodzili się jedynie dojść do sedna przyczyn ostatniej podwyżki cen. Po pierwsze, kraje UE powinny interweniować na szczeblu krajowym, aby chronić konsumentów i przedsiębiorstwa przed wysokimi krótkoterminowymi kosztami. Oczekuje się, że dyskusje będą kontynuowane na specjalnym spotkaniu ministrów energetyki w przyszły wtorek. Dyskutowane są m.in. wspólne zakupy gazu.

Merkel próbuje mediacji – Polska pozostaje uparta

W sporze z Polską Merkel próbowała mediować. „Rządy prawa są sercem tkanki Unii Europejskiej” – powiedziała na początku spotkania. „Z drugiej strony musimy znaleźć sposoby i środki, aby tutaj wrócić”. Ale premier Polski Mateusz Morawiecki nie wykazał kompromisu w tej sprawie i potwierdził, że jego kraj nie da się szantażować.

Tłem dla obecnego sporu jest orzeczenie polskiego Trybunału Konstytucyjnego w Warszawie o niezgodności części prawa unijnego z polską konstytucją. Posunięcie to jest postrzegane jako wysoce problematyczne przez Komisję Europejską i wiele innych państw, ponieważ może dać polskiemu rządowi pretekst do ignorowania wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które mu się nie podobają.

Według oficjalnych informacji będzie to 107. europejski szczyt Merkel od 16 lat jako kanclerz. Jeśli – zgodnie z oczekiwaniami – do połowy grudnia powstanie nowy rząd federalny, Olaf Scholz (SPD) weźmie udział w kolejnym szczycie UE jako kanclerz.

Kolejny gorący temat drugiego dnia

Drugiego dnia piątkowego szczytu Merkel i jej koledzy chcieli poruszyć m.in. kwestię migracji. W centrum uwagi powinna znaleźć się Białoruś. Merkel w czwartek oskarżyła przywódcę Aleksandra Łukaszenkę o handel ludźmi. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen mówiła o „ataku hybrydowym”.

Łukaszenka jest oskarżany o zorganizowane sprowadzanie migrantów z regionów objętych kryzysem na zewnętrzną granicę UE. Pod koniec maja ogłosił, że Mińsk nie będzie już uniemożliwiał migrantom podróżowania do UE w odpowiedzi na ostrzejsze sankcje Zachodu wobec jego kraju. Od tego czasu coraz częściej pojawiają się doniesienia o próbach nielegalnego przekraczania granicy na zewnętrznych granicach UE z Białorusią oraz na granicy polsko-niemieckiej.