Polska od miesięcy ignorowała orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości przeciwko własnej reformie sądownictwa. To może być teraz kosztowne: Polska musiałaby zapłacić milion euro za każdy dzień, w którym decyzja ETS jest nadal ignorowana.

UE od lat krytykuje, ostrzega i krytykuje Polskę za kontrowersyjną reformę sądownictwa. Kraj narusza zasady praworządności i prawa unijnego. Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) tak to postrzega w swoim orzecznictwie – ale Polska dotychczas ignorowała te orzeczenia.

Dziś ETS podejmuje działania: nałożył na Polskę 1 mln euro grzywny za każdy dzień niewykonania wyroków najwyższego sądu w Europie.

Izba dyscyplinarna w centrum sporu

Wyrok dotyczy głównie izby dyscyplinarnej utworzonej w Polsce w 2018 r. Organ ten jest odpowiedzialny za postępowania dyscyplinarne wobec sędziów. Izba może uchylić immunitet sędziów, obniżyć ich pensje, a nawet je zawiesić. Partia rządząca w Polsce deklaruje, że chce przede wszystkim wykorzystać izbę do walki z korupcją.

Ale z punktu widzenia UE Polska narusza zasadę niezawisłości sądownictwa i podważa podział władzy. W 2019 r. UE wszczęła przeciwko Polsce postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W następnym roku ETS również orzekł przeciwko polskiemu organowi i zażądał od izby dyscyplinarnej natychmiastowego zaprzestania działalności. Służą one „politycznej kontroli orzeczeń sądowych” i „wywieraniu presji na sędziów”, powiedzieli sędziowie ETS.

Polska ogłosiła reformę izby

I na początku wyglądało na to, że Polska się podda. Na początku sierpnia lider rządzącej prawicowo-konserwatywnej partii PiS Jarosław Kaczyński zapowiedział, że chce znieść ciało dyscyplinarne w obecnym kształcie. Na razie organ nie będzie się już zajmował sprawami i we wrześniu Polska chce przedstawić Komisji Europejskiej swoje propozycje dotyczące zmiany pracy izby, aby była zgodna z prawem UE.

Ale praca izby dyscyplinarnej trwała dalej – i na początku października spór między Polską a UE osiągnął nowy poziom. Polski Trybunał Konstytucyjny orzekł wcześniej że prawo UE jest czasami niezgodne z konstytucją danego kraju. W takich przypadkach prawo krajowe ma pierwszeństwo przed prawem UE. Oznacza to, że wyroki ETS nie stoją ponad polskim orzecznictwem.

Systemy sądowe UE muszą być „niezależne i sprawiedliwe”

W rezultacie 9 września Komisja Europejska wezwała do nałożenia na Polskę sankcji finansowych. „Systemy sądowe Unii Europejskiej muszą być niezależne i sprawiedliwe” – powiedziała wówczas przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen.

Argumenty, które podjęli również sędziowie TSUE. Polska musi wykonać wyroki Trybunału UE, aby uniknąć „poważnej i nieodwracalnej szkody wyrządzonej porządkowi prawnemu Unii Europejskiej i wartościom, na których opiera się ta unia (…)” – stwierdził TSUE w swoim rozumowanie. grzywna wobec Polski.

Rząd mówi o „wymuszeniach”

Polski rząd mówił o „szantażu” w obliczu niedawnego werdyktu. „ETS całkowicie lekceważy i ignoruje polską konstytucję oraz wyroki Trybunału Konstytucyjnego” – napisał na Twitterze wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta. Sąd przekracza swoje uprawnienia. „To kolejny krok w operacji usunięcia wpływu Polski na jej formę rządu. To jest uzurpacja i szantaż”.

Jednak aprobata wyszła z szeregów europejskich parlamentarzystów. Na przykład europejska Zieloni polityk Franziska Brantner z zadowoleniem przyjęła werdykt: „Pokazuje, że istnieją konsekwencje, jeśli ktoś podważa praworządność” – powiedziała agencji Reuters. Werdykt był „znakiem stopu dla tych, którzy obalają demokrację w Europie”. Brantner wezwał Komisję Europejską, aby wypłacała Polsce pieniądze z funduszu odbudowy Corony tylko wtedy, gdy kraj UE gwarantuje niezależność sądownictwa i rządy prawa europejskiego.

Poseł FDP Moritz Körner również nazwał werdykt „witamy”. Ostrzegł też, że pomoc koronowa UE dla Polski powinna zostać na razie zawieszona.