Poniedziałkowe przemówienie premiera Polski Mateusza Morawieckiego na temat Europy na Uniwersytecie w Heidelbergu stanowi alternatywę dla wystąpień prezydenta Francji Emmanuela Macrona na Sorbonie w 2017 r. i kanclerza Niemiec Olafa Scholza na Uniwersytecie Karola w Pradze w sierpniu 2022 r. na temat przyszłości UE.

To znowu rodzi pytanie: czy Europejczycy mają wspólną wizję?

Dla Morawieckiego siła UE tkwi w suwerenności jej państw członkowskich i różnicach narodowych. „Mamy wspólne wartości, ale każdy naród ma swoją własną tożsamość”.

Mniej władzy dla UE w Brukseli

Odrzuca pogłębienie w sensie przekazania większej władzy i decyzji Brukseli. Żąda czegoś przeciwnego: zwrotu odpowiedzialności państwom narodowym. „Ograniczmy obszary kompetencji UE. Tak więc związek 35 członków będzie bardziej wydajny i demokratyczny.

Polski premier jest przeciwny przedłużaniu decyzji większościowych. Przestrzega zasady jednomyślności. W rzeczywistości daje każdemu rządowi możliwość zapobieżenia wspólnym decyzjom.

Macron i Scholz postrzegają wyjście poza zasadę jednomyślności jako warunek wstępny planowanego rozszerzenia UE o Bałkany Zachodnie, Ukrainę i Mołdawię. UE licząca ponad 30 członków nie byłaby już w stanie podejmować decyzji, gdyby każdemu państwu przysługiwało prawo weta.

„Państwa europejskie muszą być na tyle silne militarnie, aby w razie ataku nie potrzebowały pomocy z zewnątrz, ale mogły pomagać innym.

Mateusza Morawieckiego, premiera RP.

Z kolei Morawiecki chce nowych przyjęć bez takiej reformy. Krytykuje fakt, że żądanie reform jest w rzeczywistości „wezwaniem do centralizacji”. Pozytywnie brzmiąca etykietka „federalizacja” to „kamuflaż” dla celu „koncentracji procesów decyzyjnych” na szczycie UE w Brukseli.

Jego wniosek z wojny na Ukrainie: „Państwa Europy muszą być na tyle silne militarnie, aby w razie ataku nie potrzebowały pomocy z zewnątrz, ale mogły pomagać innym. Tak nie jest dzisiaj. Bez pomocy Ameryki Ukraina już by nie istniała. A Kreml już szuka kolejnej ofiary. Dlatego Polska przeznacza obecnie na obronę 4% swojej potęgi gospodarczej, czyli dwukrotnie więcej niż wynosi standard NATO.

Polska jest piątym co do wielkości partnerem handlowym Niemiec i wkrótce wyprzedzi zajmującą czwartą pozycję Francję.

Mateusza Morawieckiego, premiera RP.

Polski premier z dużą pewnością siebie mówił o stosunkach z Niemcami. Uniwersytet Krakowski (założony w 1364) jest starszy niż Uniwersytet w Heidelbergu (1386). Polska jest obecnie „piątym co do wielkości partnerem handlowym Niemiec i wkrótce zastąpi na czwartym miejscu Francję”. Wraz z Czechami, Słowacją i Węgrami Polska jest ekonomicznie „dużo ważniejsza niż Chiny czy Stany Zjednoczone”.

Polska udaje się w tym ogromnym procesie doganiania, mimo że została zniszczona przez Niemcy i „nigdy nie otrzymała niemieckich reparacji”. „Podczas gdy Niemcy Zachodnie mogły swobodnie prosperować, zostaliśmy okradzeni z naszej przyszłości na 50 lat w wyniku II wojny światowej”.

Piotr Buras, szef warszawskiego biura Europejskiej Rady Stosunków Zagranicznych (ECFR), ocenia: „Morawiecki przedstawia anachroniczną wizję UE. Konstruuje zmorę unijnego superpaństwa i wzywa do oporu wobec rzekomej i nieokreślonej centralizacji i federalizacji UE, jakby to było największe niebezpieczeństwo.

Idee Morawieckiego „idą w innym kierunku niż koncepcje Macrona czy Scholza. Ale to nie jest główny problem. Po prostu wcale nie zależy mu na odpowiedziach na kluczowe pytania dotyczące integracji europejskiej” – mówi Buras. „Poza propozycją nieuwzględniania wydatków na obronę w deficycie budżetowym, w przemówieniu nie ma pomysłów na to, jak UE powinna zostać wzmocniona i skonsolidowana w obliczu światowych wstrząsów.

Kai-Olaf Lang, ekspert ds. UE i Polski w Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) w Berlinie, analizuje: „Oczywiście Morawiecki ma inny europejski model polityczny niż kanclerz federalny. A także inny niż Macron w przemówieniu na Sorbonie.

„Morawiecki wyśpiewuje pochwały państwa narodowego” — mówi Lang. „On już nie chce Europy. Ale nie więcej narodowej suwerenności.” W jego Europie energiczne ojczyzny sprawują skuteczną kontrolę nad organami Unii i ich rosnącą potęgą.

W przemówieniu Lang pomija propozycje, które zawierają możliwości współpracy dla Berlina, Paryża i innych partnerów z UE. Morawiecki słusznie podkreśla nadrzędne znaczenie Stanów Zjednoczonych i NATO dla Europy w zakresie polityki bezpieczeństwa. „Chcielibyśmy jednak usłyszeć kilka pomysłów na temat wymiaru bezpieczeństwa i obrony UE w przemówieniu otwierającym na temat polityki europejskiej”.

Zdaniem Langa to, co Morawiecki mówi o polityce gospodarczej, jest czymś, co ludzie lubią słyszeć w Niemczech. Na przykład walka z rajami podatkowymi czy pochwała „ordoliberalizmu”. Brakuje jednak skutecznych propozycji dalszego rozwoju rynku wewnętrznego, zagwarantowania europejskiej konkurencyjności czy polityki energetycznej.

Do strony głównej