Ranking wolności prasy przygotowany przez Reporterów bez Granic (RSF) pokazuje ogólnie pozytywny trend w krajach UE. Pomimo wojny Ukraina również odnotowała poprawę w zakresie wolności mediów.

W tegorocznym Światowym Indeksie Wolności Prasy dwa razy więcej państw członkowskich UE poprawiło się niż pogorszyło, przy czym Europa ogólnie została uznana za najbezpieczniejszy region świata dla dziennikarzy.

Wojna Rosji z Ukrainą pozytywnie wpłynęła na wolność prasy w kilku krajach europejskich, nie tylko tych bezpośrednio zaangażowanych w konflikt. Raport podkreśla również wpływ propagandy i fałszywych treści na prasę.

W skali globalnej indeks wykazuje ekstremalną zmienność, z bezprecedensowymi wzrostami i spadkami w niektórych krajach.

„Ta niestabilność jest wynikiem rosnącej agresywności władz w wielu krajach i rosnącej wrogości wobec dziennikarzy w mediach społecznościowych i w świecie rzeczywistym” – powiedział Christophe Deloire, sekretarz generalny RSF.

„Zmienność jest również napędzana przez rozwój branży fałszywych treści, która produkuje i rozpowszechnia dezinformację oraz zapewnia narzędzia do jej tworzenia” – dodał.

W tegorocznym indeksie wolność prasy została oceniona jako dobra w nieco ponad 15% regionów w Europie i Azji Środkowej. 41,51% sklasyfikowano jako „zadowalające”, a 26,42% jako „problematyczne”. To poprawa w stosunku do indeksu z 2022 r., który umieszczał 40% regionu w tej drugiej kategorii.

„Różnice między państwami członkowskimi UE pod względem wolności prasy są dalekie od zniknięcia, ale zmniejszyły się” – powiedział Pavol Szalai, szef jednostki RSF UE/Bałkany.

Norwegia prowadzi w rankingu siódmy rok z rzędu, podczas gdy kraje skandynawskie: Dania, Szwecja i Finlandia zajmują odpowiednio trzecie, czwarte i piąte miejsce. Dziewięć z dziesięciu najlepszych krajów to państwa członkowskie UE oraz Timor Wschodni.

Irlandia zajęła w tym roku drugie miejsce. Holandia, tradycyjnie należąca do najlepszych, dołączyła do pierwszej dziesiątki po tym, jak w zeszłym roku spadła na 28. miejsce po zabójstwie dziennikarza Petera R. de Vriesa.

Większość wschodnich krajów UE awansowała w rankingach 2023. Na przykład Polska awansowała o dziewięć miejsc w stosunku do ubiegłego roku i obecnie zajmuje 57. rosyjskiej propagandy.

Grecja ponownie zajmuje ostatnie miejsce w UE na 107. miejscu, awansując tylko o jedno miejsce w stosunku do 2022 r., kiedy spadła o 48 miejsc.

Raport szczególnie podkreśla zarzuty, że krajowa agencja wywiadowcza szpiegowała dziennikarzy za pomocą oprogramowania monitorującego Predator, co RSF uważa za największe naruszenie wolności prasy w UE w 2022 r.

Raport o wolności prasy: wciąż są „kroki wstecz”

Coroczny raport Rady Europy (RE) na temat bezpieczeństwa dziennikarzy podkreśla „ciągły spadek” wolności prasy w państwach członkowskich UE i krajach trzecich, jako kluczowe kwestie wymieniając przemoc, używanie oprogramowania szpiegującego i „strategiczne procesy sądowe” przeciwko dziennikarzom.

Skandal Predatorgate, według Szalai, „to skrajny przypadek ogólnoeuropejskiego trendu: wykorzystywania„ bezpieczeństwa narodowego ”jako pretekstu do arbitralnego lub nieproporcjonalnego ograniczania wolności mediów”.

Chociaż tendencja ta dotknęła dziennikarzy w kilku krajach Europy, raport wskazuje, że wojna najbardziej bezpośrednio ukształtowała krajobraz medialny w Rosji i na Ukrainie.

W Rosji, która spadła w tym roku o 11 miejsc do 164 w Indeksie, inwazja otworzyła drzwi do rozprawienia się z różnorodnością mediów. Doprowadziło to do cenzury, zamykania lub przymusowego wydalania niezależnych i zagranicznych mediów oraz dominacji organizacji prorządowych.

Ukraina spadła z 106. na 79. miejsce w rankingu, mimo trudnej i niebezpiecznej sytuacji, w jakiej znajdują się profesjonaliści medialni w kraju. Jednak kraj ma jeden z najniższych wyników w indeksie pod względem bezpieczeństwa.

Konflikt miał jednak również znaczący negatywny wpływ na wolność prasy na Białorusi iw krajach Azji Środkowej, zwłaszcza w Kirgistanie, która spadła o 50 miejsc.

Raport podkreśla również wpływ fałszywych treści i technologii, takich jak głębokie podróbki oparte na sztucznej inteligencji, ostrzegając, że granica między dobrem a złem coraz bardziej się zaciera, „zagrażając prawu do wiedzy” i stanowi bezprecedensowe zagrożenie dla dziennikarstwa jako całości. .

Wszystko to dzieje się na tle trwających prac UE nad europejskim prawem o wolności mediów, które RSF nazwał „bezprecedensowymi” w swoich wysiłkach na rzecz ustanowienia wspólnych standardów wolności prasy w Europie.

Inicjatywa, obecnie rozważana przez posłów, obejmowałaby zabezpieczenia niezależności redakcyjnej, ograniczenia w używaniu oprogramowania szpiegującego oraz środki zwiększające przejrzystość wokół własności mediów.

[Bearbeitet von Luca Bertuzzi und Benjamin Fox]