Brak opieki w zakresie zdrowia reprodukcyjnego skłania wielu ukraińskich uchodźców do powrotu do kraju pochodzenia. Rzeczywiście, kraje przyjmujące oferują tutaj jedynie ograniczone możliwości według badań Centrum Praw Reprodukcyjnych.

Opublikowane we wtorek badanie, które dokumentuje pracę dziewięciu międzynarodowych organizacji praw człowieka, pokazuje alarmujący wpływ restrykcyjnych przepisów krajowych na uchodźców poszukujących podstawowej opieki i pomocy.

Wyniki raportu pochodzą z ponad 80 wywiadów przeprowadzonych między lipcem 2022 a kwietniem 2023. Stwierdzono, że ukraińscy uchodźcy doświadczają opóźnień, niepokoju, strachu, trudności finansowych, instytucjonalnego rasizmu i nieodpowiedniej opieki, z których wszystkie mają bezpośredni wpływ na ich ogólny stan zdrowia i dobre samopoczucie.

Zdrowie i dobre samopoczucie niektórych uchodźców z Ukrainy są zagrożone z powodu niemożności Dostęp do podstawowej i pilnej opieki zdrowotnej– oraz świadczenia usług wsparcia, potęgując szkody, jakie ponieśli w wyniku inwazji na Ukrainę, powiedziała EURACTIV Leah Hoctor, starszy dyrektor regionalny Centrum Praw Reprodukcyjnych na Europę.

„Unia Europejska obiecała zapewnić schronienie i opiekę uchodźcom z Ukrainy. Ale kobiety z Ukrainy […] często doświadczają zupełnie innej rzeczywistości, gdy potrzebują opieki w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego […] i stawić czoła torowi przeszkód w postaci ograniczeń, zamieszania, napiętnowania i dyskryminacji” – dodała.

Polskie prawo i polityka anty-LGBTQ+

Na Węgrzech, w Polsce, Rumunii i na Słowacji ramy opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i usług wspierania przemocy ze względu na płeć są bardzo restrykcyjne. W raporcie stwierdzono, że kobiety napotykają ograniczenia prawne, bariery finansowe, brak informacji i niską jakość opieki w dostępie do tego wsparcia.

Ponadto kobiety, które szukają opieki reprodukcyjnej, często spotykają się z poważnymi groźbami, nękaniem i zastraszaniem, ponieważ prawa reprodukcyjne nie są priorytetem dla państwa.

Polska ma jedno z najsurowszych środowisk w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w Europie. Zgodnie z orzeczeniem polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r. aborcja jest legalna tylko wtedy, gdy ciąża jest wynikiem przestępstwa lub gdy życie lub zdrowie kobiety jest poważnie zagrożone.

To, że ukraińscy uchodźcy w Polsce są zmuszani do powrotu na Ukrainę w celu przeprowadzenia aborcji lub leczenia w innych częściach Europy, jest hańbą dla polskiego prawa i praktyki – mówi Krystyna Kacpura z Polskiej Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny Kobiet.

Większość uchodźców w Polsce szuka leczenia aborcyjnego poza legalnymi kanałami, kupuje leki aborcyjne przez Internet lub wyjeżdża na leczenie do innych krajów członkowskich UE. Niektóre kobiety odkładają poszukiwanie opieki w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego tak długo, jak to możliwe.

Ale nie tylko ci, którzy szukają pomocy reprodukcyjnej, napotykają przeszkody. Raport pokazuje, że osoby, które przeżyły przemoc na tle płciowym, są często pozbawione podstawowych usług i wsparcia i muszą samodzielnie stawić czoła traumie, problemom zdrowotnym i innym konsekwencjom, podczas gdy uchodźcy Romowie i osoby LGBTQ+ napotykają na dyskryminację, intersekcjonalność i zwiększone bariery.

Według ILGA-Europe Polska jest krajem o najgorszych warunkach życia dla osób LGBTQ+ w UE. Ponadto kilka samorządów przyjęło uchwały w sprawie „stref wolnych od ideologii LGBT”.

Usługi wsparcia dla ofiar przemocy seksualnej i przemocy na tle płciowym w Polsce są żałośnie niewystarczające, mówi Joanna Piotrowska z Fundacji Feminoteka, polskiej organizacji, która uczestniczyła w badaniu, dodając, że „wiele ofiar nie może znaleźć bezpiecznego miejsca, w którym można by ich wesprzeć w radzeniu sobie z traumatycznymi przeżyciami.

Według Adriany Mesochoritisovej z Freedom of Choice na Słowacji nie istnieją usługi potrzebne do pomocy ukraińskim kobietom.

„Słowacja nie ma usług niezbędnych do zaspokojenia potrzeb ukraińskich kobiet. Od pomocy w aborcji po środki antykoncepcyjne i wsparcie dla przemocy ze względu na płeć – tak wiele brakuje. Jest tak wiele przeszkód stojących na ich drodze.

Sytuacja jest równie niepewna na Węgrzech.

„Po inwazji organizacje praw człowieka natychmiast zareagowały na potrzeby uchodźców uciekających z Ukrainy” — powiedziała Erika Schmidt ze Stowarzyszenia EMMA na Węgrzech. „Jednak rok później my i inne organizacje udzielające pomocy seksualnej i reprodukcyjnej nadal borykamy się z poważnymi wyzwaniami prawnymi, finansowymi i operacyjnymi, które wpływają na naszą zdolność służenia uchodźcom”.

W Rumunii stereotypy związane z płcią i różne formy dyskryminacji stwarzają problemy dla uchodźców, szczególnie w związku z rosnącym impetem przeciwko wolności zdrowia reprodukcyjnego.

„Dostęp do dobrej opieki zdrowotnej i usług wsparcia dla kobiet i dziewcząt w Rumunii. Wrażliwe grupy zawsze mają największe trudności z poruszaniem się po tych wzburzonych wodach” – powiedziała Camelia Proca, ALEG, Rumunia.

Rosyjska inwazja na wielką skalę na Ukrainę zmusiła ponad 8 milionów ludzi – głównie kobiety i dzieci – do szukania schronienia w krajach Europy. Polska przyjęła najwięcej uchodźców ze wszystkich krajów UE.

Według danych polskiej straży granicznej od 24 lutego 2022 r. granicę ukraińsko-polską przekroczyło prawie 12 mln osób. Po Informacje rządowe do Polski przyjęto około miliona Ukraińców z ochroną czasową.