Żadna z kobiet i mężczyzn, którzy 80 lat temu powstali przeciwko niemieckim okupantom w getcie warszawskim, nie żyje. Nawet ci, którzy cudem przeżyli powstanie i byli jego świadkami, jak Marek Edelman.

Ale to jego słowa doprowadziły ludzi do łez podczas środowych obchodów. Wypowiedzi cytowane w swoich wystąpieniach przez prezydentów Polski, Izraela i Niemiec, Andrzeja Dudę, Icchaka Herzoga i Franka-Waltera Steinmeiera.

Uczestnicy byli wzruszeni, gdy chór młodzieżowy zaśpiewał pieśń „Zog nit keyn mol, az du geyst dem letstn veg” w języku jidysz, hebrajskim i polskim. Wymowne wersety i melodia uczyniły z tego hymn powstania, który jednoczy wszystko.

Chcieli zadecydować o jego śmierci

Wola walki: „Nasze kroki rozlegną się echem: jesteśmy tutaj! Gotowość do poświęcenia: „Tam, gdzie spadła kropla naszej krwi, wykiełkuje nasz bohaterstwo i odwaga!” Wiara w przyszłość wolnego narodu żydowskiego: „Ta piosenka powinna być jak hasło przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Wiedzieli, że idą na śmierć. Chcieli jednak sami ustalić okoliczności ich śmierci – powiedział polski historyk i ocalały z Auschwitz Marian Turski. Chcieli zginąć w walce, zamiast zostać deportowani do obozu zagłady.

Izraelski przywódca państwa Icchak Herzog zacytował gorzki opis sytuacji mieszkańca getta jako tajnego wyjścia. „Dzisiaj po raz ostatni widzę niebo. Jutro o tej porze nie będę już żył.

Herzog: Zwycięstwo ludzkiej moralności

Zamyka oczy, mówi Herzog, i widzi młodych ludzi walczących koktajlami Mołotowa z czołgami, które miały o wiele za mało broni i „bez szans” na sukces. „Nawet jeśli są martwi, są zwycięzcami”. Bo dają przykład ludzkiej moralności i determinacji.

Prezydent RP Andrzej Duda przypomniał, że 450 000 Żydów tymczasowo spędzonych przez nazistów do getta było obywatelami polskimi. Polska w okresie międzywojennym nie była narodem jednorodnym jak dzisiaj, ale państwem wieloetnicznym z wieloma mniejszościami.

Duda: Broń przywieźli z Polski

Odwrócił się od opisu konfliktów polsko-żydowskich. Powstańcy z getta otrzymali większość broni od polskiego ruchu oporu. I o ile bojownicy przeżyli czterotygodniowe powstanie w kwietniu i maju 1943 r. i uciekli kanałami, gdy niemieccy okupanci zgładzili getto, to w 1944 r. przystąpiliby do Narodowego Powstania Warszawskiego. „Są bohaterami dla Izraela, bohaterami dla Polska bohaterami dla całego świata”.

Prezydent federalny Frank-Walter Steinmeier jest pierwszym Niemcem, który to zrobił Przemówienie z okazji rocznicy powstania w getcie został zaproszony. „Stoję dzisiaj przed wami i proszę o przebaczenie za zbrodnie popełnione tutaj przez Niemców”.

Przypomniał, jak kanclerz federalny Willy Brandt klęczał przed pomnikiem getta w 1970 r. Chęć pojednania, z jaką wielu Żydów i Polaków spotykało się z Niemcami, była „darem, którego nie mogliśmy oczekiwać. Musimy i chcemy ocalić cud pojednania i poprowadzić go ku przyszłości.

Steinmeier: „Nigdy więcej! » Zaangażowany w pomoc Ukrainie

Podobnie jak przed nim Duda, Steinmeier uczynił upamiętnienie odpowiedzialnym za wsparcie Ukrainy przeciwko rosyjskiemu atakowi. „Najważniejszą lekcją w naszej historii jest: nigdy więcej!” Nigdy więcej nie powinno być „rasowego szaleństwa”, nigdy więcej „rozpętanego nacjonalizmu”.

„Nigdy więcej oznacza, że ​​nie może być w Europie wojny zbrodniczej agresji, takiej jak Rosja przeciwko Ukrainie. Nigdy więcej oznacza: twardo stoimy z Ukrainą – z Polską iz innymi naszymi sojusznikami.

Europa opiera się na wspólnych wartościach. Swoim bezprawnym atakiem na pokojowy i demokratyczny sąsiedni kraj prezydent Rosji Władimir Putin „wyszydził te wartości i zniszczył fundamenty naszego europejskiego porządku bezpieczeństwa”, powiedział Steinmeier.

Plac z pomnikiem getta bardzo się zmienił od czasu, gdy Willy Brandt padł na kolana. W bezpośrednim sąsiedztwie kamień węgielny pod Muzeum POLIN położył w 2007 roku ówczesny prezydent Lech Kaczyński. Zostało otwarte w 2013 roku i jest jednym z najciekawszych nowych muzeów w Europie. Skupiamy się nie na Holokauście, ale na wielu wiekach życia Żydów w Polsce.