Duże różnice regionalne
Gdzie na rynku stacji benzynowych dominują oligopole

By Max Borowski
18.07.2022, 15:12

W całych Niemczech istnieje wielu operatorów stacji paliw, z których żaden nie ma pozycji dominującej. Jednak analiza na poziomie dzielnicy i miasta rysuje zupełnie inny obraz. Według Niemieckiego Instytutu Ekonomicznego oligopole występują w ponad połowie wszystkich regionów.

W dużej części Niemiec kilka firm ma dominującą pozycję na rynku stacji paliw. Z analizy danych rynkowych Niemieckiego Instytutu Gospodarczego (IW) wynika, że ​​w ponad połowie miast i dzielnic kilku operatorów stacji benzynowych ma oligopol. W 229 z 400 miast miejskich i niesąsiedzkich albo trzech operatorów posiada co najmniej 50% rynku, albo pięć firm posiada dwie trzecie rynku. Odpowiada to wartościom progowym dla pozycji dominującej na rynku prawa przeciwko ograniczeniom konkurencji.

Bundeskartellamt niedawno ustalił, że konkurencja między stacjami benzynowymi w całym kraju zdecydowanie działa. Jeśli ceny paliw netto – czyli minus podatki – znacznie wzrosły, to wynika to z różnicy między ceną ropy naftowej a wyższą ceną sprzedaży rafinerii, podczas gdy stacje paliw jako całość przekazują jedynie impulsy cenowe swoich Dostawców. Jednak Urząd Kartelowy stwierdził również, że nie dotyczy to całego kraju. Dostosowanie cen po obniżce podatków energetycznych 1 czerwca odbywało się według różnych stawek w zależności od regionu. Może to wynikać m.in. z „innych warunków konkurencji”.

Według analizy ekonomistów IW Jana Büchela i Christiana Rusche te różnice w konkurencji są znaczące. Według liczby lokalnych stacji benzynowych trzej najwięksi dostawcy w okręgu Minden-Lübbecke w Nadrenii Północnej-Westfalii mają zaledwie 27% udział w rynku. Natomiast w Trewirze, w Nadrenii-Palatynacie, w pobliżu granicy z Luksemburgiem, trzy największe firmy mają 89% udziału w rynku stacji benzynowych, przy czym pięć firm stanowi 100%. Powiaty i miasta z oligopolami stacji benzynowych są rozsiane po wszystkich landach. W Saarland i Nadrenii-Palatynacie, a także w południowej Nadrenii Północnej-Westfalii, zachodniej Hesji, wschodniej Dolnej Saksonii oraz w północnej i wschodniej Bawarii znajdują się centralne punkty o dużej koncentracji rynku.

Wartości progowe prawa konkurencji nie są przekraczane w całych Niemczech. Trzech największych operatorów stacji paliw ma tylko około 35% udziału w rynku, pięciu największych około 47%. Zdaniem ekonomistów IW te wartości narodowe nie są jednak decydujące. Bo dla osoby mieszkającej w Kilonii stacja benzynowa we Freiburgu nie jest alternatywą dla stacji benzynowych w Kilonii, a zatem nie na jednym i tym samym rynku geograficznym. W swojej analizie wykorzystują liczbę stacji benzynowych jako miarę udziału w rynku. Wyceny oparte na sprzedaży lub sprzedanych ilościach mogą dawać różne wyniki, ponieważ większe zakładowe stacje paliw są często większe i generują większą sprzedaż niż mniejsze niezależne stacje paliw.

Analiza nie może odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu operatorzy stacji paliw faktycznie wykorzystują swoją regionalną siłę rynkową. Istnieje wiele innych przyczyn różnic cenowych, takich jak różne koszty logistyczne w zależności od regionu i, co najważniejsze, bliskość do sąsiednich krajów, takich jak Luksemburg i Polska, gdzie benzyna jest czasami znacznie tańsza lub przynajmniej do poziomu zbiornika zniżka. Poza wyższymi cenami, brak konkurencji może również prowadzić do innych negatywnych konsekwencji – piszą eksperci IW. Obejmuje to na przykład krótsze godziny otwarcia.

Autorzy zwracają uwagę, że wraz z powołaniem Biura Przejrzystości Rynku Paliwowego przy Federalnym Urzędzie Antymonopolowym, które również dostarczyło dane do analizy, podjęto już działanie wzmacniające konkurencję nawet między kilkoma dostawcami. Biuro Przejrzystości zbiera w czasie rzeczywistym ceny ze wszystkich stacji benzynowych w kraju i udostępnia je np. dostawcom aplikacji do tankowania. To sprawia, że ​​różnice cenowe pomiędzy stacjami benzynowymi są bardziej widoczne i nawet niewielka liczba bezpłatnych stacji benzynowych może wywierać presję konkurencyjną na głównych dostawców.