Tutaj ponownie Komisja Europejska zajmuje wyraźne stanowisko wobec Polski. Wyzwalaczami są kontrowersyjne wyroki Sądu Najwyższego w Polsce. Krajowi zagrażają nawet nowe sankcje finansowe.

Komisja Europejska podejmuje działania prawne przeciwko krajowi w związku z kontrowersyjnymi orzeczeniami polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie statusu prawa UE. Brukselski organ wszczął w środę tzw. postępowanie w sprawie naruszenia, które może zakończyć się nowym procesem przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości i docelowo sankcjami finansowymi wobec Warszawy.

Zdaniem Komisji Europejskiej wyroki Trybunału Konstytucyjnego naruszają m.in. pierwszeństwo i zasadę jednolitego stosowania prawa unijnego oraz moc wiążącą wyroków ETS. Ponadto organ brukselski wyraził poważne wątpliwości co do niezależności i bezstronności trybunału konstytucyjnego.

Kontrowersyjny pierwszy werdykt w lipcu

Tłem decyzji jest m.in. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z początku października, zgodnie z którym części prawa unijnego są niezgodne z polską konstytucją. To stawia pod znakiem zapytania kamień węgielny europejskiej społeczności prawniczej. Już w lipcu polski sąd orzekł, że stosowanie nakazów ETS dotyczących krajowego systemu sądownictwa jest niezgodne z polską konstytucją.

Zaledwie dzień po październikowym werdykcie przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen jasno określiła stanowisko swojego organu: „Prawo UE ma pierwszeństwo przed prawem krajowym, w tym przepisami konstytucyjnymi. Wszystkie państwa członkowskie UE są zobowiązane do przestrzegania tej zasady jako członkowie zaangażowanej Unia.” Komisja Europejska „wykorzysta wszystkie uprawnienia, jakie dają nam Traktaty, aby egzekwować tę zasadę”.

Partia rządząca od lat restrukturyzuje wymiar sprawiedliwości

Jednak narodowo-konserwatywny rząd w Warszawie nie chce uznać tego fundamentalnego prymatu prawa europejskiego. Rządząca w Polsce partia PiS od lat przebudowuje system sądownictwa w kraju, mimo międzynarodowej krytyki, wywierając presję na sędziów. Komisja Europejska wszczęła już kilka postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom wobec Warszawy z powodu reform i złożyła skargi do ETS. Kilka reform zostało cofniętych.

W październiku premier Mateusz Morawiecki zwrócił się do polskiego Trybunału Konstytucyjnego o rewizję wiosennego orzeczenia TSUE. W tym przypadku najwyżsi sędziowie UE ustalili, że prawo unijne może zobowiązać państwa członkowskie do ignorowania poszczególnych przepisów prawa krajowego, nawet jeśli jest to prawo konstytucyjne.