: Jak daleko sięga kontrowersyjna reforma sądownictwa?
autorstwa Jana Henricha i Gianny Pagliaro
28.02.2023 | 17:56
Więcej władzy dla polityki, mniej kontroli w ramach rządów prawa, oto krytyka reformy sądownictwa przeprowadzanej w Izraelu. Ale jak dokładnie wyglądają zmiany?
W Izraelu Kneset zatwierdził część kontrowersyjnej reformy sądownictwa. Oznacza to, że przyszłe decyzje sądu najwyższego mogą zostać uchylone zwykłą większością głosów.
21.02.2023 | 00:20 min
Zwiększona właściwość Sądu Najwyższego
Rola Sądu Najwyższego w Izraelu wzrosła dopiero w ostatnich dziesięcioleciach. Państwo nie ma formalnej konstytucji. Dopiero stopniowo uchwalono kilka tak zwanych „praw fundamentalnych”. Obowiązki nie zawsze są jasno określone.
Niemniej jednak sąd postawił się w sytuacji, w której mógłby orzekać na podstawie praw Knesetu, izraelskiego parlamentu. W kraju, w którym rząd, obok jednoizbowego parlamentu, zajmuje szczególnie silną pozycję, sąd stał się filarem kontroli nad rządami prawa.
Sędziowie skorzystali dotychczas z tej kompetencji i interweniowali w postępowaniu ustawodawczym łącznie 22 razy. Wciąż niewiele w porównaniu z trybunałami konstytucyjnymi innych krajów.
Niemiecko-Izraelskie Stowarzyszenie Prawników ostrzega przed reformą sądownictwa
Ale sąd cieszy się dobrą reputacją, powiedział ZDF Elmar Esser, przewodniczący Niemiecko-Izraelskiego Stowarzyszenia Prawników. Jego stowarzyszenie ostrzega, że projekty te mogą radykalnie zmienić równowagę między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą Izraela.
Dziesiątki tysięcy demonstrowało dziś w Izraelu przeciwko reformom sądownictwa wprowadzonym przez rząd Netanjahu. Boją się o zachowanie swojej demokracji.
13.02.2023 | 01:41 min
Parlament powinien mieć możliwość uchylania wyroków w przyszłości
Jeśli parlament uchwali „ustawę zasadniczą”, sędziowie naczelni mogą ją uchylić jednogłośnie dopiero po reformie. Sąd nie powinien już ingerować w przydział stanowisk ministerialnych. Niedawno premier Netanjahu musiał zwolnić ministra Arje Deri, który został już skazany. Sędziowie orzekli przeciwko tej okupacji.
Nowa procedura wyboru sędziów
Ponadto należy zreformować wybór sędziów. Do tej pory komisja wyborcza wybrała wszystkich sędziów w Izraelu. W skład tego organu wchodzą obecnie przedstawiciele parlamentu, rządu, adwokatury i sądownictwa.
Reforma przewiduje inny zawód: w rezultacie równowaga sił przechyla się na korzyść polityki, mówi Esser. Zwiększyłoby to szanse na spotkania z prorządowymi sędziami.
Kontrowersje wokół reformy sądownictwa także w Polsce i na Węgrzech
Presja na sądy najwyższe, większe wpływy polityczne w przydziale stanowisk sędziowskich – Izrael nie byłby jedynym krajem, w którym rządy maczają rękę w systemie sądowniczym.
Esser: Plany wykraczają poza plany Polski i Węgier
Jednak to, co dzieje się teraz w Izraelu, wykracza daleko poza to, mówi Esser. Według Essera izraelscy prawnicy mają obecnie nadzieję, że sam Sąd Najwyższy zostanie przedstawiony do rozpatrzenia z planami reform i podejmie interwencję.
Może dojść do konfrontacji. Jednak wynik jest niejasny, ponieważ nie ma regulacji w takiej sprawie, a sąd nie ma własnych uprawnień egzekucyjnych.
Jan Henrich i Gianna Pagliaro pracują w redakcji ZDF Prawo i Sprawiedliwość.
„Miłośnik internetu. Dumny ewangelista popkultury. Znawca Twittera. Przyjaciel zwierząt na całym świecie. Zły komunikator”.
