RUssland mówi o zbliżającym się końcu Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) do przodu – znowu. Tegoroczne przewodnictwo Polski w tej organizacji i jej „podobnie myślący zachodni towarzysze spychają OBWE w przepaść” – czytamy w oświadczeniu rosyjskiego MSZ. Moskwa zareagowała w ubiegłym tygodniu na odmowę Polski zezwolenia na przyjazd rosyjskiego ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa do Łodzi na doroczne spotkanie ministrów spraw zagranicznych OBWE.

Polski rząd uzasadnia to zastrzeżeniami zgłaszanymi przez UE po rosyjskim ataku na Ukrainę pod koniec lutego Ławrow nałożone kary. Z tego samego powodu Polska nie wydała wiz delegatom z Rosji i Białorusi na rozpoczęte w czwartek Zgromadzenie Parlamentarne OBWE.

Oświadczenie rosyjskiego MSZ jest atakiem na Polskę. Zakaz wjazdu to tylko zwieńczenie polskiej „antyprezydencji”. Warszawa uniemożliwiła normalne funkcjonowanie organizacji i naruszyła obowiązującą przy wielu imprezach zasadę konsensusu. W ten sposób polski rząd „nie tylko skompromitował się, ale także wyrządził nieodwracalne szkody autorytetowi całej organizacji” – poinformowało rosyjskie MSZ. z Rosji Wojna z Ukrainą, która również w tym roku zdominowała dyskusje w OBWE, nie została wspomniana w komunikacie resortu.

Rosyjska krytyka OBWE nie jest niczym nowym

Proroctwo, że OBWE wkrótce stanie się bezużyteczne z powodu zachowań państw zachodnich, jest od wielu lat integralną częścią wystąpień Ławrowa w Radzie Ministrów. Waga, jaką Rosja wydaje się przywiązywać do organizacji, jest nieco sprzeczna z tymi przewidywaniami. Podczas gdy wiele z 57 państw członkowskich pochodzi z Ameryki Północnej, Europa i Azja Środkowa często wysyłają ambasadorów tylko na doroczne spotkania, Rosja jest jedynym dużym krajem, który od 1995 roku zawsze był reprezentowany na szczeblu ministerialnym.

OBWE, która wyłoniła się z zimnowojennej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, jest solą w oku rosyjskich przywódców, ponieważ jej rozumienie bezpieczeństwa obejmuje przywiązanie jej członków do zasad demokratycznych. Szereg instytucji OBWE zajmuje się sytuacją praw człowieka i obserwacją wyborów w państwach członkowskich. Rosja podjęła szereg nieudanych prób zakończenia lub przynajmniej ograniczenia tych działań OBWE.

Rosja wielokrotnie utrudniała pracę organizacji, blokując kompromisy w kwestiach budżetowych lub personalnych, na które zgodzili się inni członkowie; Jest to możliwe, ponieważ decyzje w ramach OBWE mogą być podejmowane tylko jednogłośnie. Rosja zablokowała niedawno decyzję o zwołaniu Rady Ministrów w Skopje w 2023 r., która przejmie od Polski rotacyjne przewodnictwo w OBWE.

Krytyka decyzji Polski wobec Ławrowa pozostaje niesłyszalna w Europie Zachodniej. W końcu to Rosja łamie podstawowe zasady prawa międzynarodowego i OBWE wojną na Ukrainie – ocenia MSZ. Jest też odniesienie do rosyjskiej polityki blokad w ramach OBWE: od jesieni 2021 r Moskwa wymusiła zakończenie trzech misji OBWE na Ukrainie, w tym misji obserwacyjnej, która miała monitorować nigdy do końca nienotowane zawieszenie broni w Donbasie. Ponadto zarówno w Berlinie, jak i przez polskie MSZ podkreśla się, że udział Rosji jest pożądany – tylko bez Ławrowa. Moskwa zapowiedziała już, że do Łodzi przyjedzie jej ambasador przy OBWE.

Zainteresowanie OBWE ponownie wzrasta

Jednak podczas posiedzenia zgromadzenia parlamentarnego organizacji w Warszawie, które potrwa do soboty, przedyskutowana zostanie inicjatywa, która pozwoli formalnie zawiesić delegacje dwóch państw agresorów, Białorusi i Rosji. W Niemczech jest to odrzucane, ponieważ chcą zatrzymać Rosję w organizacji – także po to, by inne państwa członkowskie nie musiały wybierać między Rosją a OBWE.

W rzeczywistości rejestrujemy się w Berlinie na wojnę Rosji przeciwko Ukraina ponowne zainteresowanie OBWE wśród niektórych państw na obszarze poradzieckim. Chociaż jego znaczenie w codziennej polityce jest niewielkie, jest to jedyne forum poza ONZ, na którym na przykład państwa Azji Środkowej regularnie zasiadają przy tym samym stole z Europejczykami i Amerykanami.

Dlatego też proukraińscy politycy odrzucają inicjatywy, które mogłyby dać Rosji pretekst do wystąpienia z OBWE. „OBWE nie jest klubem podobnie myślących ludzi, ale instytucją, która ma wykorzystywać różnorodne instrumenty do zapobiegania i kończenia wojen i konfliktów” – powiedział przewodniczący niemieckiej delegacji w Warszawie, poseł Zielonych do Bundestagu . Robina Wagenera. Nie należy grać w grę Putina polegającą na „stopniowym osłabianiu OBWE”.

W ostatnim czasie rosyjska polityka blokad doprowadziła także do poszukiwania sposobów na obejście Rosji. Na przykład oficjalne misje OBWE wymagają jednomyślnie zatwierdzonego mandatu. Niewykluczone jednak, że projekty będą realizowane przez grupy dobrowolnych państw pod egidą OBWE. Tym samym na początku listopada została wznowiona zablokowana przez Rosję misja na Ukrainie, która realizuje tam projekty humanitarne i wspiera instytucje państwowe w reformach. Pytanie brzmi, jak zareaguje Rosja, jeśli w nadchodzących latach konieczne będzie obsadzenie kierowniczych stanowisk w OBWE tam, gdzie zasady konsensusu nie da się obejść.